(en waarom al onze whatsapp berichten die we in het verleden verstuurd hebben binnenkort niet meer privé zijn)
Afgelopen week presenteerde de Europese Commissie protectEU, de veiligheidsstrategie om EU-inwoners veiligheid te garanderen. Uiteraard kun je daar veel vragen bij stellen. Om te beginnen quote ik eerst maar iets letterlijk uit de FAQ:
The Commission will prioritise an assessment of the impact of data retention rules at EU level and the preparation of a Technology Roadmap on encryption, to identify and assess technological solutions that would enable law enforcement authorities to access encrypted data in a lawful manner, safeguarding cybersecurity and fundamental rights.
In dit citaat staan een aantal opmerkingen die niet tegelijkertijd waar kunnen zijn. Daarnaast betekent data retention (het langdurig opslaan van internetverkeer) een enorm gevaar voor onze privacy in de toekomst. Ook blijkt wederom de ondeskundigheid van politici: wishful thinking en politieke agenda’s op basis van emotionele argumenten verdrukken de rationaliteit en houden geen rekening met hoe de wereld werkt. Natuurwetten en wiskunde (en daarmee hoe versleuteling werkt) kun je niet met politieke wil veranderen – je kunt ook geen politiek beleid voeren met de intentie de zwaartekracht de andere kant op te laten werken, hoe graag je dat ook zou willen.
In dit blog zal ik betogen waarom er geen veilige technische oplossingen zijn voor politiediensten om toegang te krijgen tot versleutelde data, en dat – mede door dataretentie en quantum computing – al ons internetverkeer, ook onze whatsapp berichten van tien jaar oud, binnenkort mogelijk op straat ligt.
Hoe versleuteling werkt
Onze privacy leunt voor een groot deel op wiskunde. Deze wiskunde zorgt ervoor dat we onze berichten kunnen versleutelen. Om dataverkeer te versleutelen en te ontsleutelen hebben we digitale sleutels nodig, zogenaamde encryption keys. Je kunt deze keys zien als zeer lange reeksen enen en nullen waar moderne computers duizenden jaren voor nodig hebben om ze te kraken. Die capaciteit is er niet, en daarom kunnen we ervan uit gaan dat wat we doen op het Internet niet meegelezen kan worden. Hierdoor kunnen we veilig bankieren en berichten naar elkaar sturen. Een bijzondere vorm van deze versleuteling is end-to-end encryption. Hierbij staan de sleutels enkel op de apparaten waar de berichten gelezen mogen worden. Denk aan whatsapp of signal: je stuurt een bericht naar de ander en allen die ander heeft de sleutels om jouw bericht te lezen. Dit bericht passeert vele andere servers op het Internet, maar geen van die servers heeft de sleutel dus de inhoud van je bericht blijft geheim. Ook politiediensten hebben deze sleutels niet, tenzij ze je apparaat in beslag nemen.
Op bijvoorbeeld cloud-servers zoals Google drive, Google photos of Microsoft Onedrive werkt dit anders. Alles wat je in de cloud opslaat wordt ook versleuteld, maar in dit geval blijven de sleutels eigendom van Google of Microsoft. Wanneer politiediensten toegang willen tot deze data hoeven ze maar een verzoekje in te dienen en ze kunnen bij je gegevens. Ook kunnen de bedrijven zelf bij deze gegevens en scannen ze al je foto’s en documenten op zoek naar aanstootgevend materiaal, met vergaande gevolgen. Bedenk goed dat de meeste telefoons en laptops je foto’s en whatsapp berichten backups standaard in deze clouds opslaan!
Apple maakt een uitzondering maar is teruggefloten
Bij Apple is het mogelijk om geavanceerde databescherming aan te zetten in iCloud. Hierbij staan de sleutels voor de data in de cloud alleen op jouw apparaten. Hierdoor kunnen Apple en overheidsdiensten niet langer de versleutelde data inzien. In het Verenigd Koninkrijk, toch al niet onbekend om haar vergaande surveillance, is dit onlangs niet langer toegestaan. Je leest het goed: versleuteling van je eigen data in de cloud mag in het Verenigd Koninkrijk niet meer. Nou ja, het mag wel, maar dan moet Apple een backdoor inbouwen. Echter wanneer je een backdoor inbouwt dan moet je versleuteling verzwakken – en dit heeft enorme gevolgen. In dat geval is versleuteling niet meer gebaseerd op de onkraakbaarheid en vertrouwelijkheid van digitale sleutels, maar zit er een zwak punt in. Dit zwakke punt kan door iedereen worden uitgebuit, niet alleen door overheden. Dit is in het verleden ook gebeurd, en binnen no-time kon iedereen de versleuteling kraken. (lees dit artikel voor meer info). Dus Apple kan niets anders dan de versleuteling uitschakelen. Gelukkig gaat Apple wel in beroep, maar het is natuurlijk nog niet duidelijk of ze dat gaan winnen.
Kortom: je hebt versleuteling of je hebt het niet.
En dit is precies waarom “diensten toegang verlenen tot versleutelde data met behoud van fundamentele rechten” niet bestaat. Je hebt het een, of je hebt het ander. Ergens weten ze dit wel, want bij chatcontrol (het scannen van uitgewisselde plaatjes op misbruikmateriaal) kunnen ze end-to-end encryption niet verzwakken (want dan kan iedereen meelezen) of uitschakelen dus is de enige andere optie spyware installeren die op jouw apparaat al je berichten en foto’s analyseert. (wil je meer weten over chatcontrol, bekijk dan mijn uitgebreide interview hierover op de nieuwe wereld). Het versleutelen van je eigen data op cloud-diensten wordt niet toegestaan in het VK (en komt vast ook naar andere landen).
De oplossing is weg van big tech en (EU) diensten. Je hoeft je data niet in een cloud op te slaan. Dat kan ook thuis op een NAS of server, en dan is er niemand die meekijkt. Maar helaas zijn die oplossingen voor veel mensen technisch te moeilijk, te duur of teveel moeite. Overigens is dit precies waar we bij Tuxdesk oplossingen voor willen gaan bieden!
Quantumcomputers: al je privé berichten komen op straat.
We hebben nu vastgesteld dat versleuteling niet te kraken valt met normale computers, maar met quantumcomputers is dit anders. Google heeft met zijn quantumcomputer Willow al problemen opgelost waar traditionele computers miljoenen jaren over doen. Quantumcomputers zijn in nog iets anders goed: ze kunnen heel snel combinaties uitproberen en daarmee de lange sleutels die nu gebruikt worden voor encryptie alsnog kraken. Op dit moment hebben computers nog niet genoeg q-bits om dit te doen, maar naar verwachting is dat over 5-10 jaar anders.
Dit betekent dat alle versleutelde berichten van nu, en die uit het verleden over maximaal tien jaar wel te lezen zijn!
Dit gaat dan over al je banktransacties, whatsapp berichten, forumposts, erotische snapchats en wat je dan ook maar gedaan hebt. Leuk, al die versleuteling maar je privé berichten van 10 jaar terug liggen misschien over 10 jaar op straat, of zijn op z’n minst in te zien door overheden. Uiteraard gaat het ze alleen maar over het opsporen van terroristen en kindermisbruikers, maar de bijvangst is natuurlijk enorm.
Misschien denk je nu: maar die berichten zijn toch al lang weg? Fout! Hier komt dataretentie bij kijken, het opslaan van internetverkeer. Zo heeft de NSA in Utah een datacenter waar vele exabytes (of meer) data kan worden opgeslagen. Het gaat veelal om data die nu niet ontsleuteld kunnen worden, maar in de toekomst wel, met quantum computingl. Je kunt je voorstellen dat andere landen, of zelfs bedrijven, dergelijke opslagcapaciteit hebben, en zoals je kunt lezen in bovenstaande quote wil de EU ook je data gaan vasthouden (voor onze eigen veiligheid). Dit is niet zomaar, want men weet dat versleuteling van nu in de toekomst niets waard is. Dus vandaag ben je als klokkenluider veilig, maar als dit over tien jaar uitkomt dan verlies je alsnog alles.
De oplossing bestaat uit het implementeren van post-quantum versleuteling. Ik kan je echter vertellen dat dat nu niet op grote schaal wordt uitgerold, en zeker niet binnen de applicaties die wij nu gebruiken. De aandacht hiervoor is wat mij betreft niet groot genoeg. Het is ook niet makkelijk, want al onze standaarden dienen te worden aangepast, en dat is helemaal niet eenvoudig. Al onze berichtendiensten, banken, websites, noem maar op dienen dit te gaan implementeren en dat is een enorme operatie die geld en tijd kost. En uiteraard niet in het belang is van de doelstellingen van onze overheden.
Het goede nieuws is dat het protocol van Signal (wat ook door Whatsapp gebruikt wordt) afgelopen jaar quantum proof is gemaakt. Dus vanaf afgelopen jaar hoeven we in elk geval voor deze apps voorlopig niet heel veel van quantum computing te vrezen. Maar alles van voor de update ligt nog mogelijk op straat in de toekomst. En het normale internetverkeer kent deze update helaas nog niet, dus je browsegeschiedenis is nog een open boek.
Kortom, de oorlog tegen versleuteling is gaande en is nog lang geen gelopen race!
